Zajady – przyczyny, objawy, leczenie

Zajady to bardzo powszechny problem skórny. Głównym objawem są bolesne ranki w kącikach ust. Choć nie wydają się poważną dolegliwością, mogą powodować dyskomfort podczas mówienia i utrudniać jedzenie. Warto wiedzieć, jakie są przyczyny ich powstawania i na co zwracać uwagę, aby uniknąć ich nawrotów. Wyjaśniamy, czym właściwie są zajady, czy są tym samym co opryszczka, a także jakie środki mogą pomóc przy pierwszych objawach.

Czym są zajady?

Zajady to potoczna nazwa na zapalenie kącików ust. Cechą charakterystyczną jest tworzenie się bolesnych szczelin, pęknięć i nadżerek w miejscu pomiędzy górną i dolną czerwienią wargową. Zajady zazwyczaj pojawiają się na skórze obok ust, ale mogą obejmować także wargi. Łuszczeniu się naskórka często towarzyszy swędzenie. Stan zapalny może mieć charakter ostry lub przewlekły. W tym drugim przypadku zmiany utrzymują się przez dłuższy czas lub regularnie powracają pomimo leczenia. Ponownemu pojawianiu się zajadów sprzyjają:

• wilgoć w kącikach ust,

• podrażnienia mechaniczne i chemiczne,

• niedobory pokarmowe,

• infekcje bakteryjne i grzybicze,

• choroby ogólnoustrojowe.

Zajady zazwyczaj nie powodują bardzo intensywnych dolegliwości i wiele osób zwyczajnie je ignoruje, jednak nie powinno się zaniedbywać leczenia. Pozostawienie nieleczonego stanu zapalnego może prowadzić do rozwinięcia się nadkażeń bakteryjnych, których skutkiem będzie nie tylko nasilenie objawów, ale też pojawienie się znacznego obrzęku i ropnej wydzieliny.

Zajady a opryszczka – czy są tym samym?

Te dwa problemy bardzo często są ze sobą mylone. Warto mieć świadomość, że są to dwie różne jednostki chorobowe. Mają odmienną etiologię, różne symptomy i zupełnie inne metody leczenia. Tak więc zajady a opryszczka – jak rozpoznać, z czym mamy do czynienia?

Główną różnicą jest przyczyna problemu. Jak już ustaliliśmy, zajady mogą być spowodowane przez czynniki mechaniczne i chemiczne, np. częste oblizywanie warg lub stosowanie drażniących kosmetyków, niedobory witamin i mikroelementów czy nadmierne ślinienie się. Natomiast opryszczka jest objawem zakażenia wirusem HSV-1. Infekcja może przez długi czas przebiegać bezobjawowo i ujawnić się w momencie spadku odporności. Nie ma możliwości całkowitego usunięcia wirusa z organizmu. Po pierwszym kontakcie z nim już zawsze pozostaje się nosicielem.

Zmiany skórne towarzyszące obu chorobom także się różnią. Przy zajadach głównym problemem są pęknięcia i podrażnienie skóry w kącikach ust. Ból często jest niejednostajny i nasila się przy otwieraniu jamy ustnej, jedzeniu i mówieniu. Z kolei opryszczce towarzyszy grupa bolesnych pęcherzyków, które pękają i tworzą nadżerki oraz strupy. Zmiany są umiejscowione przeważnie na czerwieni wargowej lub na jej styku z otaczającą skórą, rzadko pojawiają się w kącikach ust.

Zajady leczymy preparatami miejscowymi i antyseptycznymi. Ważne jest wyeliminowanie przyczyny ich powstawania. Przy opryszczce stosuje się leki przeciwwirusowe w formie maści lub preparatów doustnych.

Skąd biorą się zajady – przyczyny powstawania

Źródła problemu bywają różne. Zdarza się, że zmiany pojawiają się pozornie bez powodu. Warto jednak przyjrzeć się swoim nawykom żywieniowym i stylowi życia. Po dokładnej analizie powinniśmy być w stanie określić podłoże dolegliwości. Jedną z głównych przyczyn zajadów jest niedostateczne spożycie witamin i minerałów. Największe znaczenie mają tutaj witaminy z grupy B, których niedobory objawiają się stanami zapalnymi błony śluzowej, zaczerwienieniem i zaburzeniem regeneracji tkanek. Ważne są także żelazo i cynk, które są niezbędne do procesów gojenia i zapewnienia odporności skóry.

A co w sytuacji, gdy pojawiają się zajady, a witamina B jest na optymalnym poziomie? Wówczas dobrze będzie przyjrzeć się czynnikom mechanicznym i zewnętrznym. Do powstania zajadów może przyczynić się maceracja skóry. To proces, w efekcie którego skóra ulega rozmiękczeniu i uszkodzeniu. Dzieje się tak głównie przez nadmierną wilgoć. Problem ten często dotyczy osób noszących protezy bądź aparaty ortodontyczne. Kłopotliwe jest także częste oblizywanie warg. Takie działanie nie tylko sprzyja gromadzeniu się wilgoci, ale też powoduje podrażnienia mechaniczne.

Nie bez znaczenia są choroby ogólnoustrojowe. Nieuregulowana cukrzyca i inne zaburzenia metaboliczne sprzyjają infekcjom bakteryjnym i grzybiczym. Anemia obniża ogólna odporność organizmu i zaburza gojenie się tkanek. Na regenerację skóry wpływa także niedoczynność tarczycy.

Objawy i diagnozowanie zajadów

Najbardziej powszechnym i łatwym do zauważenia symptomem są pęknięcia w kącikach ust. Najpierw drobne, jednak z czasem mogą się powiększać. Skóra jest zaczerwieniona, obrzęknięta i tkliwa. Pojawia się pieczenie, swędzenie i ból. Naskórek intensywnie się łuszczy, co sprzyja powstawaniu strupków. W cięższych przypadkach, szczególnie przy zbagatelizowaniu leczenia, może wystąpić owrzodzenie i ropna wydzielina. Zmiany mogą pozostawić po sobie blizny i przebarwienia. Niekiedy zajadom towarzyszy uczucie suchości w ustach i nieprzyjemny zapach.

Do diagnozy zapalenia kącików ust zwykle wystarczy obserwacja zmian i wywiad medyczny. Lekarz powinien zapytać o czas istnienia pęknięć, czynniki nasilające dolegliwości, stosowane leki i dietę, a także ewentualne choroby przewlekłe i objawy ogólnoustrojowe. W razie wątpliwości, a także dużego nasilenia problemu, można wykonać posiew bakteriologiczny lub grzybiczy. Wskazane są także badania krwi, które mogą być podpowiedzią, jaka witamina na zajady jest konieczna do uzupełnienia w organizmie.

Sposoby na zajady – leczenie farmakologiczne i domowe

Terapia powinna przebiegać na dwa sposoby – objawowo i przyczynowo. W celu łagodzenia objawów można stosować m.in. maści i kremy ściągające oraz antyseptyczne. Preparaty z cynkiem działają osuszająco i ochronnie. Lekarz może także zalecić środki z antybiotykami lub substancjami zwalczającymi nadkażenia grzybicze. W ciężkich infekcjach bywa stosowane leczenie doustne.

Jeżeli przyczyną pojawienia się zmian są niedobory pokarmowe, powinno się włączyć odpowiednią suplementację. W tym celu można sięgnąć po preparaty zawierające pojedyncze witaminy lub specjalnie skomponowane suplementy na zajady. Uzupełnienie niedoborów może przyspieszyć regenerację i zapobiec ponownemu pojawieniu się zmian. U niektórych osób sprawdzają się metody domowe, takie jak okłady z miodu, rumianku czy oleju kokosowego. Delikatnie łagodzą stan zapalny, zwalczają drobnoustroje i wspierają gojenie. Mogą jednak uczulać, dlatego podczas korzystania z nich trzeba zachować ostrożność.

W razie wątpliwości, jak leczyć zajady, najlepiej zwrócić się po pomoc do lekarza. Może to być lekarz pierwszego kontaktu lub dermatolog. Specjalista pomoże określić przyczynę problemu i doradzi, co na zajady na ustach sprawdzi się najlepiej w danym przypadku.

Jak uniknąć nawrotu zajadów?

W momencie pojawienia się zapalenia kącików ust ważna jest sprawna reakcja. Im wcześniej wdrożymy leczenie, tym większe są szanse na szybkie pozbycie się problemu. Już przy lekkim zaczerwienieniu bądź swędzeniu można zastosować maść cynkową czy ziołowy okład. Warto także zwrócić uwagę na potencjalne czynniki drażniące i tymczasowo zrezygnować z kwaśnych oraz pikantnych potraw.

W profilaktyce zajadów bardzo ważna jest higiena jamy ustnej i warg. Regularne mycie, nitkowanie i płukanie zębów pomaga utrzymać populację patogenów pod kontrolą. Po zakończeniu czynności higienicznych usta należy dokładnie opłukać wodą, uważając, aby na skórze wokół warg nie zostały resztki pasty czy płynu. Środki te zazwyczaj zawierają silnie skoncentrowane substancje, które przy dłuższym kontakcie mogą powodować miejscowe podrażnienia.

Dobrym pomysłem jest regularne stosowanie balsamów nawilżających i ochronnych, a także pokrywanie ust filtrem UV. Promieniowanie słoneczne może uszkadzać tkanki, prowadząc do ich osłabienia i łatwiejszego tworzenia się zmian skórnych. Zajady to defekt estetyczny, ale nie tylko. Mogą być sygnałem, że organizm potrzebuje dodatkowej uwagi i troski. Nie powinno się ich bagatelizować.

Publikacje zamieszczone na niniejszym blogu mają charakter informacyjno-poglądowy. Żaden wpis nie stanowi porady medycznej ani farmaceutycznej dostosowanej do konkretnej sytuacji. Uzyskane informacje mogą nie być wystarczające do podjęcia jakiejkolwiek decyzji przez użytkownika dotyczącej np. zdiagnozowania problemu czy dawkowania produktów leczniczych. Wszelkie materiały zamieszczone na stronie internetowej wyrażają jedynie osobiste opinie autora w oparciu o doświadczenie oraz literaturę przedmiotu. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody wynikające ze stosowania się do treści zawartych na blogu. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie lub zdrowie należy skontaktować się z lekarzem lub farmaceutą w celu otrzymania porady dostosowanej do indywidualnej potrzeby.

Masz pytania? Zapytaj farmaceuty: apteka@abcapteka.pl