Przywitaj wiosnę witaminą D3
McCollum a wątroba dorsza W 1913 roku amerykański naukowiec Elmer McCollum wyizolował z oleju wątroby dorsza specyficzną substancję leczniczą, którą nazwał witaminą D. Wyróżniamy dwa związki określane mianem aktywnej witaminy D: zwierzęcy cholekalcyferol - witamina D3 oraz ergokalcyferol - witamina D2 (występująca u roślin, drożdży oraz grzybów).
Skórna synteza witaminy D3 zależy od: pory roku i dnia, szerokości geograficznej, stopnia nasłonecznieni, grubości pokrywy chmurnej, stopnia zanieczyszczenia powietrza, karnacji skóry, wielkości eksponowanej skóry oraz masy ciała.
Są dwa główne źródła witaminy D: endogenne (pochodzące z organizmu po ekspozycji na światło słoneczne) oraz egzogenne (żywność). Pierwsze z nich powstaje pod wpływem promieniowanie UVB z cholesterolu 7-dehydrocholesterolu, prekursora witaminy D. Przemiana ta trwa około 30 minut, a powstała forma witaminy D3 (cholekalcyferol) zostaje przetransportowana z błon komórkowych do krwiobiegu.
Rola witaminy D Główną rolą aktywnej formy witaminy D3 jest udział w prawidłowym rozwoju układu kostnego (proliferacji i różnicowania komórek). W latach 80. XX wieku pacjentów cierpiących na osteoporozę leczono Kalcytriolem, który dodatkowo wykazywał dobroczynne działanie na zmiany o charakterze łuszczycowym. Był to kolejny krok do wykorzystania właściwości witaminy D3 w terapiach „skórnych”, niwelujących nie tylko zmiany zapalne, ale także nowotworowe jak czerniak złośliwy. Aktywna witamina D3 podbudza układ immunologiczny poprzez aktywację szeregu substancji o działaniu przeciwbakteryjnym, a także γ-interferonu. Co ciekawe, niski poziom cholekalcyferolu zaobserwowano u osób starszych cierpiących na zaburzenia funkcji poznawczych (choroba Alzheimera) czy zaburzenia osobowości (schizofrenia). Daje to szansę na wykorzystanie jej właściwości ochronnych na naczynia oraz nerwy w zahamowaniu upośledzeń mózgowych. Ponadto wykazuje właściwości immunomodulacyjne (zapobiega chorobom auto-immunologicznym), reguluje wydzielanie insuliny, wpływa na prawidłowe funkcjonowanie mięśnia sercowego oraz reguluje ciśnienie krwi.
Nie(D3)obory Niedobory witaminy D3 są uzależnione od wielu czynników zarówno tych wewnętrznych jak i zewnętrznych. Obecnie obniżenie zasobów cholekalcyferolu obserwuje się przez cały rok, wynika to: z trybu pracy (najczęściej w zamkniętych pomieszczeniach biurowych), stosowaniu filtrów ochronnych oraz nieodpowiedniej diety. Do obniżenia ilości witaminy D3 w organizmach przyczynia się również przyjmowanie niektórych leków: glikokorytko-steroidów, przeciwbakteryjnych (np. rifampicyny) oraz przeciwpadaczkowych. Również aktualny stan zdrowia ma wpływ na gospodarkę cholekalcyferolu – otyłość, choroba Crohna, mukowiscydoza czy chroniczne choroby nerek i wątroby. Badania potwierdzają, że witamina D3 zmniejsza ryzyko występowania cukrzycy typu 1 u dzieci, u których suplementacja odpowiednimi preparatami nastąpiła we wczesnym okresie życia. U człowieka wraz z wiekiem słabnie zdolność do wytwarzania witaminy D3, głównie ma to miejsce między 65 a 70 rokiem życia, a związane jest to z obniżeniem produkcji prekursora 7-dehydro-cholesterolu.
Zapotrzebowanie a suplementacja W celu zapewnienia organizmowi dawki 1000 j.m. witaminy D3 powinniśmy zjadać codziennie 600 g makreli lub 5 kg żółtego sera. Wzbogacone w witaminę D3 są również gotowe produkty żywieniowe dedykowane głównie dzieciom: mleka modyfikowane, kaszki, serki twarogowe. Asortyment produktów stanowiących bogatsze źródło witaminy D staje się coraz szerszy, dodaję się ją do margaryn, płatków śniadaniowych czy soków owocowych. Dzienna dawka może ulegać modyfikacji w zależności od wieku oraz stanu zdrowia.
Obecnie rekomendowane dawkowanie witaminy D3 to: 1. noworodki i niemowlęta do 400 j.m./dobę 2. 1-18 lat – od 600 j.m. do 1000 j.m./dobę (od września do kwietnia lub przez cały rok) 3. 18-65 lat – do 2000 j.m./dobę (przez cały rok) 4. >65 lat – do 2000 j.m./dobę (przez cały rok) 5. >18 lat z otyłością BMI >30 kg/m2 – 4000 j.m./dobę (przez cały rok)
Piśmiennictwo:
Elżbieta L. Anuszewska „Nowe spojrzenie na witaminę D” (GAZETA FARM. – 2011, 1, str. 32 – 35)
Polska Grupa Robocza International University Family Medicine Club “Wytyczne dla lekarzy rodzinnych dotyczące suplementacji witaminy D” (FORUM MED. RODZ. - 2013, tom 7, 2, 55–58)
Regina Olędzka „Witamina D w świetle badań ostatnich lat” (BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLVI, 2013, 2, str. 121 – 131)
http://www.sloncewpigulce.pl/zrodla/gdzie-wystepuje-witamina-d-odpowiednia-dieta
Zdjęcia - https://pexels.com/pl/