Cholesterol całkowity – jak działa na organizm?

Cholesterol to temat, który może budzić skrajne emocje. Z jednej strony słyszymy, że jest niezbędny dla prawidłowej pracy organizmu, z drugiej, że stanowi zagrożenie dla zdrowia. Jaka jest prawda? Złożona. Cholesterol całkowity to suma wszystkich rodzajów cholesterolu we krwi. Każdy z nich pełni określoną funkcję w ludzkim ciele. Warto mieć tego świadomość i rozumieć, jak poszczególne typy tej substancji oddziałują na organizm.

Cholesterol całkowity – czym jest?

Cholesterol całkowity to łączna zawartość cholesterolu we krwi. W praktyce oznacza to sumę cholesterolu HDL, czyli tzw. dobrego cholesterolu, LDL, określanego jako zły cholesterol, oraz innych cząsteczek tłuszczowych krążących w organizmie.

Cholesterol jest związkiem tłuszczowym, który nasze ciała wytwarzają samodzielnie. Dzieje się to głównie w wątrobie. Dodatkowo dostarczamy go wraz z dietą. Nieprawidłowe nawyki żywieniowe są jedną z przyczyn zbyt wysokiego stężenia tej substancji we krwi. Cholesterol pełni wiele istotnych funkcji: jest składnikiem budulcowym błon komórkowych, uczestniczy w przesyłaniu sygnałów między komórkami i bierze udział w powstawaniu różnych hormonów, w tym kortyzolu i estrogenów. Jest także niezbędny do produkcji kwasów żółciowych oraz syntezy witaminy D pod wpływem promieniowania słonecznego.

Nietrudno zauważyć, że bez cholesterolu organizm nie byłby w stanie prawidłowo funkcjonować. Zbyt niski poziom tego związku chemicznego może skutkować zaburzeniami psychicznymi, kardiologicznymi i neurologicznymi.

Czy cholesterol jest szkodliwy?

Pojęcie „cholesterol” wielu osobom kojarzy się negatywnie. Trudno się temu dziwić, skoro tak wiele mówi się o potrzebie jego obniżania i zagrożeniach związanych z tłustą dietą. Warto mieć świadomość, że to kwestia, która nie jest tak prosta, jak mogłoby się wydawać. Jak już ustaliliśmy, cholesterol jest niezbędny do funkcjonowania organizmu. Bez niego wiele ważnych procesów nie mogłoby się odbywać. Jednocześnie zbyt wysokie stężenie tej substancji niesie za sobą pewne zagrożenia. Tak więc czy cholesterol jest szkodliwy? To zależy.

Aby organizm mógł sprawnie działać, potrzebna jest równowaga między poszczególnymi frakcjami cholesterolu. LDL transportuje lipoproteiny z wątroby do tkanek ciała, z kolei HDL przenosi je w odwrotnym kierunku, aby nie gromadziły się w naczyniach krwionośnych. Wątroba potrafi w pewnym stopniu samodzielnie regulować produkcję cholesterolu – np. zmniejszając jego wytwarzanie w sytuacji, gdy w naszej diecie jest dużo tłuszczów. Ponadto to właśnie w niej cholesterol jest metabolizowany i rozkładany.

Cholesterol sam w sobie nie jest trucizną ani toksyną. Dopiero za wysoki cholesterol całkowity, czyli nadmiar tych cząsteczek we krwi, może być problematyczny i stanowić niebezpieczeństwo dla zdrowia organizmu.

Czym grozi wysoki cholesterol?

Zbyt duże stężenie cholesterolu we krwi, szczególnie jego „złej” frakcji LDL, często jest przyczyną różnego rodzaju zaburzeń i nieprawidłowości zdrowotnych. Najważniejszą i najpowszechniejszą konsekwencją jest miażdżyca, czyli przewlekła choroba zapalna, której głównym przejawem jest obecność blaszek miażdżycowych na ścianach tętnic. Z czasem blaszki zwężają światło naczyń krwionośnych, co utrudnia przepływ krwi i zwiększa ryzyko rozwinięcia się chorób serca. Czym jeszcze grozi zbyt wysoki całkowity cholesterol? Może powodować problemy takie jak:

• choroba wieńcowa,

• udar mózgu,

• zawał serca,

• niedokrwienie kończyn,

• ostre zapalenie trzustki,

• zaburzenia pracy nerek,

• stłuszczenie wątroby.

Warto zaznaczyć, że podniesiony poziom cholesterolu może przez długi czas pozostawać niewykryty. Zwykle nie daje objawów od razu. Jego skutki pojawiają się i narastają niepostrzeżenie. Dlatego tak ważna jest świadomość, czym grozi wysoki cholesterol. Niezwykle istotne są regularne badania profilaktyczne. W tym przypadku najbardziej pomocny jest lipidogram, który pozwala monitorować stężenie cholesterolu całkowitego, LDL, HDL oraz trójglicerydów. Wczesne wykrycie problemu zwiększa szansę na jego opanowanie i uniknięcie powikłań. Osoby, które mają w rodzinie bliskich z wysokim cholesterolem, powinny zwracać na to szczególną uwagę.

Wysoki cholesterol – czynniki ryzyka

Na poziom cholesterolu wpływa wiele kwestii, od genetyki po styl życia. Wśród najważniejszych przyczyn nieprawidłowych wyników badań wymienia się przede wszystkim dietę. Powszechnie uważa się, że najbardziej szkodliwe jest nadmierne spożycie tłustych mięs, maseł i olejów czy słodyczy, jednak nie jest to tak jednoznaczne. O wiele większe znaczenie ma ogólna jakość jadłospisu, przestrzeganie dobowego zapotrzebowania kalorycznego i odpowiednie nawodnienie.

Wysoki cholesterol całkowity może również być związany z nadwagą i otyłością. Nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza brzusznej, zaburza równowagę lipidową i może sprzyjać gromadzeniu się „złego” cholesterolu. Trzeba jednak wiedzieć, że osoby o prawidłowej wadze również mogą mieć wysokie stężenie tej substancji we krwi. Masa ciała nie jest jednoznacznym wyznacznikiem zdrowia. To tylko jeden z czynników, które warto brać pod uwagę podczas diagnostyki.

Bardzo duże znaczenie mają codzienne nawyki. Brak ruchu i siedzący tryb życia obniżają poziom HDL, jednocześnie sprzyjając wzrostowi LDL. Regularna aktywność fizyczna pomaga utrzymać właściwe proporcje lipidów. Istotne są także używki. Palenie papierosów również zaburza równowagę między poszczególnymi rodzajami cholesterolu, a dodatkowo może uszkadzać ściany naczyń krwionośnych. Negatywny wpływ na profil lipidowy i funkcjonowanie wątroby ma też alkohol.

Jak samodzielnie obniżyć cholesterol?

Do najlepszych sposobów na poprawę wyników badań należy zmiana diety i stylu życia. Warto ograniczyć tłuszcze nasycone i zastąpić je nienasyconymi. Pomocna będzie także duża ilość błonnika pokarmowego, który wspiera funkcjonowanie układu trawiennego. Kwasy omega-3 również są wartościowym dodatkiem do diety. Jadłospis można ułożyć samodzielnie, kierując się ogólnymi zaleceniami żywieniowymi. W przypadku wątpliwości dobrym rozwiązaniem będzie skorzystanie z pomocy wykwalifikowanego dietetyka, który stworzy dietę dopasowaną do indywidualnych preferencji i potrzeb.

Dużą pomocą będzie aktywność fizyczna. Ćwiczenia nie muszą być intensywne. Ważniejsza jest regularność. Codzienne spacery, jazda na rowerze, pływanie czy joga mogą przynieść świetne rezultaty. Poprawiają samopoczucie, wspierają równowagę lipidową i ułatwiają utrzymanie prawidłowej masy ciała. Pozytywny wpływ na organizm będzie miało także ograniczenie używek. Rezygnacja z palenia tytoniu i spożywania alkoholu to działania, które nasz układ krążenia z pewnością doceni. Zalecane jest także zmniejszenie ilości wypijanej kawy. Badania wskazują, że duże dawki tego napoju mogą przyczyniać się do zwiększenia poziomu cholesterolu oraz trójglicerydów we krwi. Jeżeli potrzebujemy pobudzenia, lepszym wyborem będzie yerba mate.

Za wysoki cholesterol całkowity – jak leczyć?

Gdy badanie krwi ujawnia nieprawidłowości, najlepiej udać się do lekarza. Specjalista powinien wziąć pod uwagę nie tylko wyniki, ale też styl życia pacjenta i jego historię. Znaczenie mają wiek, płeć (kobiety po menopauzie są bardziej narażone na wysoki cholesterol), ciśnienie tętnicze, wywiad rodzinny, a także choroby współistniejące. Jeżeli zmiana diety i zwiększenie aktywności fizycznej nie obniżą parametrów wystarczająco, zazwyczaj wprowadza się leczenie farmakologiczne. Najczęściej są to statyny, fibraty lub ezetymib. Każde z nich ma za zadanie wyrównać poziom cholesterolu.

Podczas terapii ważne jest regularne kontrolowanie stężenia lipidów we krwi i konsultowanie się z lekarzem w celu dostosowania dawkowania leków. Przestrzegając zaleceń i prowadząc zdrowy tryb życia, wielu pacjentów ma szansę na uniknięcie poważnych komplikacji. Jeżeli nie ma ku temu przeciwwskazań, dodatkowo można wprowadzić suplementy na cholesterol. Preparaty bez recepty mogą być stosowane jako jedyna forma leczenia lub uzupełnienie dla farmakoterapii, w zależności od tego, co zdecyduje lekarz.

Publikacje zamieszczone na niniejszym blogu mają charakter informacyjno-poglądowy. Żaden wpis nie stanowi porady medycznej ani farmaceutycznej dostosowanej do konkretnej sytuacji. Uzyskane informacje mogą nie być wystarczające do podjęcia jakiejkolwiek decyzji przez użytkownika dotyczącej np. zdiagnozowania problemu czy dawkowania produktów leczniczych. Wszelkie materiały zamieszczone na stronie internetowej wyrażają jedynie osobiste opinie autora w oparciu o doświadczenie oraz literaturę przedmiotu. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody wynikające ze stosowania się do treści zawartych na blogu. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie lub zdrowie należy skontaktować się z lekarzem lub farmaceutą w celu otrzymania porady dostosowanej do indywidualnej potrzeby.

Masz pytania? Zapytaj farmaceuty: apteka@abcapteka.pl